MATERIAL PËR KUIZIN E DITURISË - GJUHË SHQIPE
1.Format e te shprehurit gazetaresk janë: lajmet ,reportazhet,intervista.
2.Figura stilistike qe është perdorur ne kete fjali është :
Besë e shqiptarit si partekë e arit .(figura e krahasimit)
3.Ai qe nderton me djersë,mbaron me gjak.
Liria fitohet dhe nuk dhurohet.
Ai qe punon, fiton.
Sa te rrosh ,do te mesosh .
Shprehjet e mesiperme janë fjal te urta (proverba )
4.Po shkrihet bora
Dimri po shkon
Bilbil i vorfun
Pse po gjemon
II
A çilë kafazi
Bilbil fluturo
Nder pyje e ogroja
Bilbil shpejto
Kjo poezi eshte shkruar nga Ndre Mjeda Vaji I bilbilit
5.Romani i parë i Petro Markos dhe me i rendishmi per kohen qe e shkroi si ne rrafshin artistik ashtu edhe ne rrafshin tematik është Hasta la vista.
6.Figurat stilistike ne keto vargje : e uji gurgullon,pëshpërit,flet,si rrezet e diellit qe e dojn ujin .Janë onomatopeja personifikimi krahasimi.
7.Përralla I takon gjinisë letrare të epikës.
8.Nënë moj mbaj zi per vllan
Me tre plumba na e vranë
Na e vranë e na e shan
Na I thane tradhtar.
Kete poezi e shkroi Fan Noli dhe poezia quhet Syrgyn vdekur.
9.llojet letrare që paraqiten në letersinë popullore artistike janë:balada peralla dhe tregimi.
10.Vepre “Shqiperia , çka qenë, ç’është, çdo te behet”Sami Frasheri
11.Ditari është tersia e shenimeve të përditshme a të kohpaskoshne , qe mbahen për ngjarje nga jeta personaleose kolektive,ditari mund te jetëedhe krijimi letrar artistik siç është ditari i Anna fank , sikur te isha djal Haki Stermillit
12.Letra është art I shkrmit shum I vjeter. Ka disa lloje te letrave si : letra personale , letra falemderimi, letra urimi, letra ngushlluese, letra ankese dhe letra publike.
13.Autori I poezis “Vaje”është Cajupi dhe kjo eshte vjersh lirike elegjike 14.Autoret e ktyre veprave janë:
Malsorja-Nazmi Rramani
Sarajet e bardha – Vehbi Kika
Nita – Josip Rela
Robinson Kruzo-Daniel Defo
Zogu she kulla-Rrahman Deda
15.Cajupi te vargjet e poezisë “Dashuria” ka perdorur figuren stilistike te krahasimit
Ballen si diell, faqet si mollë
Goja jote e gjat e gjatë mesi yt I hollë
sitë si shegë , dhembet si thelpinj
buzet si berbuqe, sytë si geshtenj
Bie nga shkembi e nuk rritet
Bie ne ujë e nuk mbytet
Tridhjetë shokë me një gropë
Shprehjet e mesiperme janë: gjëegjëz
17.o,o gjumi po vjen me t’marrë
rrite djalin si lule bor
lumja unë po flen djali ?
vin shoket,thrrasin te gardhi
tanë me çanta tbukra n’dor
hajde thonë me neve n’shkollë
Vargjet e ksaj kenge te mesiperme janë ninulla ose keng te djepit nga letersia popullore
18.Dielli ndegjonte si ndegjon prindi I lumtur femiun e dashur , qeshej I kënaqun dhe I skuqun perëndonte.
Ne fjalin e mesiperme është perdorur figura stilistike e personalifikimit.
19.Në fushë pa zot e gjithë pa zot e gjithe bota kullot.
Ne fjalin e mesiperme eshte perdorur figura stilistike poetike e metafores.
20.Amanet mori moter pse po kane
zemren dysh, mori moter, pse ma dan
qe nand vjet qi trupi a t’u m’u kall
Gjergji yt tjeter pushim nuk ka
veq si gjethi i ahit n’log t’shullonit
Kjo poezi eshte poezi epike.
21. Balada eshte keng epiko lirike.
22.Te gjithe krijimet letrare ne vargje quhen me nje emer te perbashket poezi.
23.Autori I poezis “Ti Shqiperi me ep nder” eshte poeti yn kombetar Naim Frasheri.Kjo vjersh eshte marur nga poema e famshme Bageti e Bujqesi.
24.Ne tekstin Plaku I mencur ngjarjet nuk jane te verteta jane fantastike,prandaj ky tekst eshte perrall.
25 Autori I tregimit “Akili qane per shokun e tij”eshte Homeri, ky tregim eshte marrur nga poema e njohur “Juada”Homeri ka jetuar gjat viteve te 850 para eres sone.
26. tregimi I Marin barletit “Skenderbeu u flet ushtarve” eshte tekst shpjegues.
27.Nje liber qe flet per jeten dhe vepren e njerzve te shquar quhet biografi.Keto libra mund te shkruhen edhe nga njerez te zakonshem qe kane jetuar prane ketyre njerzve te shquar , por kur shkruhen nga shkrimtare te medhenj libri eshte I nje cilsie me te larte artistike.
28.reportazhi eshte nje lloj shkrimi ku autori I pasqyron njerzit ngjarjet dhe cilesite ne castin kur shihen. Reportazhi dallon shum nga roman ,novela e tij etj,sepse ketu ngjarja paraqitet me shume saktesi dhe pershkrimet jane reale , nuk ka trillime.
29.Ezop la Fonten (francez)njihet si nje nga fabulistet e medhenj te botes . Ne gjuhen shqipe fabulat e tij I ka perkthyer me mjeshtri A.Z.Cajupi .
30Ali Podrimja kete poezi ja kushton birit te tij Lumit.Poezia eshte shkruar ne periudhen e rilindjes kombetare shqiptare.
31.Autori i tregimit “Gjahu I malsoreve” eshte Konstandin Kristoforidhi dhe eshte shkruar ne periudhene rilindjes kombetare shqiptare .
32.Fabulat jane rrefime te shkurtera ne proze ose ne vargje . Personazhet e tyre jane pothuajse githmon kafshe me shpeze.Por qellimi i krijimit te tyre eshte te mesazhi qe ato japin :mesazhet e tyre lidhen drejteperdrejt me maredhenie dhe problemet ne jeten e perditshme.
33.Alegori quajm ate figur letrare , me anen e se ciles tregojme nje mendim tjeter nga kuptimi I vertet qe kane fjalet.Alegoria eshte figura kryesore e fabules. Po alegori nuk ka fabul.Ajo qendron fshehur ne fabul dhe zbulohet en fund me anen e moralizimit qe eshte qellimi kryesor I fabules.
34 Hiperbola eshte figur letrare qe nje send ose dukuri e jep teper te zmadhuar e kunderta e hiperboles eshte Litota.
35.Krahasimi eshte figur letrare qe na jep nje send ose nje dukuri te krahasuar me nje tjeter.Ndersa epiteti eshte mbiemri cilsor I perdorur me kuptim te figurshem.
36.Elena (1828-1888)e njohur si Dora Distria, eshte shkrimtare dhe publiciste rumune me prejardhje shqiptare e cila dha nje kontribut te cmueshem per afirmimin e popullit shqiptar ,ishte perkrahse e levizjes kombetare dhe mbeshteti luften per pavarsi dhe zhvillim arsimor kulturor te shqiptareve.
37.Gojdhanat e mevonshem tregojn se Prometeu nuk u dha njerzve vetem zjarrin, por u dha dije ,ua mesoi bujesin , zejtarine ,ndertimin e anijeve, shkrimin etj.
38.Motivi kryesor I drames “Zhvarrimi” I Pjeter Bogdanit “te” teki dervishit edhte akti c’njerzor i ushtareve te perandoris osmane qe ben zhvarrosjen e Pjeter Bogdanit dhe kufomen e tij ia hodhen ne rruge qenve.
39.Autori I ktyre veprave : “ pelegrimi I ronuar” “ vjen njeriu i cuditshem” “komisari Memo” “njeriu me top” eshte Dritero Agolli.
40.Midhot Frasheri eshte I biri i Naim Frasherit dhe nip I Naim Frasherit dhe Abdyl Frasherit.
41.Marko Bocari (1790-1883)eshte luftar Suliot I kohes se Ali Pash Tepelenes . Luftoi me arme ne dore per clirimin e Greqis kunder roberis osmane dhe u vra ne Karpenis.Maroko Bocari nga deshprimi I madh qe nuk luftoi per Shqiperi dhe se nuk u clirua Shqiperia nga roberia osmane thote se “une nuk jam me trim I kombit tim”.
42.Lahuta e Malsis u botua pjes pjes qe nga viti 1905 ndersa e plote eshte botuar ne vitin 1937.
43.Personalet historike qe e kane ngritur flamurin jane :Skenderbeu dhe Ismail Qemali ne poezin e nolit “hymni I flamurit”.
44.Revisten e nohur te kohes Albania e botoi Faik Konjica.
45.Shkrimtaret e letersise sone qe shkruan poezi per gjuhen shqipe jane: Naim Frasheri, Sami Frasheri, Ndre Mjeda, Gjergj Fishta, Ismail Kadare, Mitrush Kuteli etj.
46.Veprat me te njohura te Ismail Kadare jane : “gjenerali I ushtrise se vdekur” , “shekulli im”, “kronike ne gure” “motive me diell” “keshtjella” “ dimri I madh” “koncert ne fund te dimrit” “dosja” “ftese ne studia” “polloti I endrrave” “pri I thyer” etj.
47. Poema e Xhorxh Gordon Bajronit quhet “Shtegtimi I Cajld Haroldit” eshte nje rrefim epiko lirik e satirik kjo veper letrare ka 4455 vargje qe I beri jehon te madhe ne letersin botrore.
48.vepra me e nohur e Pjeter Bogdanit eshte “ceta e profeteve” e botuar ne Padove te Italise me 1685.
49. Vepra e njohur botrore “Don Kishoti I Mances” eshte veper e Migel de Sarvantesit (1547-1616)
50.Shkrimtari I madh shqiptrar Ismail Kadare e perktheu romanin “plaku dhe deti” te Ernest Heminguesit ne vitin 1963.
1.Gjuha jone e sotme letrare eshte formuar nga dy dialekte kryesore te gjuhesh shqipe.
2.Gjuha jone e sotme ka dy dialekte ne gjuhen shqipe ato jane: gegerishtja dhe toskerishtja.
3.Dokumenti I pare I shipes eshte “Formula e pagezimit”.
4.Dokumenti i pare eshte “Formula e pagezimit” kjo eshte e shkruar ne vitin 1462.
5.Libri i pare i botuar eshte “Meshari”I Gjon Buzukut eshte shkruar ne alfabetin latin te tipit gjysem gotik.
6.Libri I pare I shkruar ne gjuhen shqipe eshte “Meshari”I Gjon Buzukut dhe eshte botuar ne vitin 1555.
7.Abetarja e gjuhes shqipe, e cila sherben si mjet i perhapjes se shkrimit te gjuhes shqipe,e shkruar nga Konstandin Kristoforidhi u botua me vitin 1872.
8.Kongresi I Dreteshkrimit te Gjuhes Shqipe u mbajt me vitin 1972.
9.Vepra”Gramatika e gjuhes shqipe”e Konstandin Kristoforidhit u botua me 1882.
10.Kongresi I Drejteshkrimit te Gjuhes Shqipe ku u perfaqesuan gjeresisht forcat shkencore,te arsimit dhe kultures shqiptare u majt ne Tirane.
11.Kryevepra e Konstandin Kristoforidhit “Fjalori i gjuhes shqipe”u botua me 1904.
12.Ne Bukuresht te Rumanis botohet gramatika e Sami Frasherit”Shkronjetore e gjuhesh shqipe” kjou botua me vitin 1886.
13.Ne vitin 1972 perdoren te gjitha instutacionet shkollore botuese.
14.Dega e cila merret me ceshtjen e studimit te fjaloreve, e cila ze fill me “Fjalorin latinisht-shqip”te Frang Bardhit(1635) quhet Leksikografi.
“Formulen e pagezimit” te shkruar nga kryepeshkopi I Durresit Pal Engjelli e zbuloi historiani rumun Nikolla Jorga me 1915.
15.”Formula e pagezimit”eshte shkruar ne dialektin e gegerishtes.
16.Gjate udhetimit per ne Palestine,ne bregdetin shqiptar ndermjet Tivarit e Ulqinit nja kalores gjerman shenon disa fjale shqipe,te cilat I nevojiteshin per nevojat e tij gjate udhetimit.Ky eshte fjalorethi I Arnold Van Harfit.
17.Bashtinglloret:Q,GJ,NJ jane mesgjuhore.
18.bashtinglloret:B,D,DH,G,GJ,V,X,XH,Z,ZH, jane te zeshme.
19.Basgtinglloret :R dhe RR jane bashtingllore dridhese.
20.Bashtinglloret:P,T,TH,K,Q,F,C,S,SH,H, jane te pazeshme.
21.Teksti shqip I dokumentit te trete te shqipes se shkruar eshte “Ungjilli I Pashkeve” I cili ka dy faqe.Ne faqen A eshte nje pershkrim I vjershave 62 deri 66 te kreut XXVII
te Ungjillit te Shen Mateut. Ne faqen B, mbas notave muzikore te nje kenge te pashkeve eshte perkthimi shqip. a) Me alfabetin Grek. dhe b) Toskerishte.
22.pjeset e ligjerates te kesaj fjalie jane:Dielli shkelqen per te gjithe. (emer) (folje)(parafjal)(nyje)(peremer).
23.Folja ne fjalin”Ne kemi mjaft kohe per te lexuar”eshte ne formen e pashtjelluar te paskajores.
24.Folja ne fjaline”Duke ardhur rruges,takova disa shoke” eshte perdorur ne formen e pashtjelluar te percjellores.
25.Fisniku cdo dite ngrihej heret ne mengjes, I lante syte, hante mengjes, e merrte canten dhe nisej ne shkolle.
Foljet e sipershenuar jane perdorur ne kohen e pakryer.
26.Te gjitheve u punofte fati,po edhe mua mos me harrofte!
Foljet e nenvizuara jane ne menyren deshirore.
27.Fjalia “Liza punonte ne biblioteke ” folja eshte perdorur ne kohen e pakryer.
28.Fjalia “Po te mos ishim kompakt, nuk do te fitonim kurre” folja e nenvizuar eshte ne menyren kushtore.
29.Fjalia “Diten punojme,naten pushojme” emrat e ketyre jane ne rasen kallxore.
30.Fjalia e nenvizuar “A kishte ardhur heret ne mengjes” jane ne kohen e kryer e plote( mese e kryer ).
31.Folja ne fjaline e e nenvizuar “Migjeni udhetonte cdo dite nga qyteti ne fshat” eshte ne kohen e pakryer (inperfekti).
32.keto jane perdorur ne menyrat:Te lexoj (lidhore),duke lexuar (percjellore),lexofsha(deshirore),lexova (deftore).
33.Me fjalen “leksik” kuptojme teresine e fjaleve te nje gjuhe.
34.Gjuhe-linguiste(sinonime),diten-naten(antonime),vere (stine),vere (pije) (homonime).
35.Keto gjendet ne numrin:a)”skembimi I mendimeve”(shqyrtimi,kundershtimii qendrimeve),b) “argumentimi”(te vertetuarit e se vertetes,saktesise),c)
“kontrasti”(kundershtimi,mosperputhjee cilesive),d) “dramatike”(plote peripeci,tronditese).
36.a)”Antonime” fjale me kuptim te kundert,b)”arkaizma” fjale te vjetruara. c)”anakologji” ngjajshmeri,perputhje, d)”analiza”shkoqitje,shkeputje ne pjese perberese.
37.Antonime:cilet-mbyllet,I gjere-I ngushte,rini-pleqeri,afer-larg,I holle-I ngushte.
38.Homonimet jane fjale qe shkruhen dhe shqiptohen njesoj, mirepo kane domethenje te ndryshme.
39.Antonimet jane fjale qe kane kuptim te kundert.
40.Fjalet:Varferi-samje,shikoj-veshtroj,bisedoj-kuvendoj,ne mardhenie te ndersjellet antominike.
41. “Kush ka vdek per atdhe nuk ka vdeke,por kale” “Me mire te dijsh se te keshe” “Punen e sotme mos e lere per neser” “Miku me I mire ne dite te veshtira” shkprehjet
e shenuara jane fjale te urta(povebra).
42.Fjalia “Peri, ku eshte I holle atje kerputet” kjo fjali eshte e varur vendore.
43.Fjalia “Fjalen e mire, ku ta gjesh merre” kjo fjali eshte e varur vendore.
44.Rasat e emrave:
“Mesuesin e pashe para oborrit te shkolles”eshte ne rasen kallxore,
“Detyra e mesuesit eshte e shenjte” kjo eshte ne rasen gjino
“Prej mesuesit mesojme shume gjera” kjo eshte ne rasen rrjedhore.
“Mesuesit I dhame nje dhurate” kjo eshte ne rasen dhanore.
45.Fjalia e nenviziar “Kur gjendej vetem te mulliri, ia thoshte ndonje kenge te vjeter” eshte fjali kohore.
46. a)Lokal-vendor,
b)diskret-jo I merzitshem,jo I bezdisur,jo I permbajtur,
c)elokuent-gojetar,ai qe flet bukur, d)kreativ-krijues.
47.a)T’i bejme syte kater-T’i hapim syte,
b)Veri gishtin kokes-Mendo,
c)Mos ia qani hallin-Mos e ankoni,
d)Nuk futen te gjithe njerezit ne nje thes-Nuk barazohet te gjithe njerezit. Shembujt e paraqitur jane Frazeologjizma.
48.Format e shprehurit gazetares jane:Lajmi,reportazhi dhe revista.
49. “Besa e shqiptarit si purteka e arit” “Ai qr nderton me djerse,mbron me gjake” “Liria fitohet dhe nuk dhurohet” “Ai qe punon, fiton” “Sa te rrosh,do te meshosh” fjalet e shenuara jane fjale te urta (proverba).
50.Format e te shprehurit gazetares jane 5 ato jane:kush?cka?ku?kur?pse?.
51. “Kallinjte e gjelber lekundeshin ngadal perpara syve te tij” ketu eshte perdorur rrethanori i menyres.
2.Figura stilistike qe është perdorur ne kete fjali është :
Besë e shqiptarit si partekë e arit .(figura e krahasimit)
3.Ai qe nderton me djersë,mbaron me gjak.
Liria fitohet dhe nuk dhurohet.
Ai qe punon, fiton.
Sa te rrosh ,do te mesosh .
Shprehjet e mesiperme janë fjal te urta (proverba )
4.Po shkrihet bora
Dimri po shkon
Bilbil i vorfun
Pse po gjemon
II
A çilë kafazi
Bilbil fluturo
Nder pyje e ogroja
Bilbil shpejto
Kjo poezi eshte shkruar nga Ndre Mjeda Vaji I bilbilit
5.Romani i parë i Petro Markos dhe me i rendishmi per kohen qe e shkroi si ne rrafshin artistik ashtu edhe ne rrafshin tematik është Hasta la vista.
6.Figurat stilistike ne keto vargje : e uji gurgullon,pëshpërit,flet,si rrezet e diellit qe e dojn ujin .Janë onomatopeja personifikimi krahasimi.
7.Përralla I takon gjinisë letrare të epikës.
8.Nënë moj mbaj zi per vllan
Me tre plumba na e vranë
Na e vranë e na e shan
Na I thane tradhtar.
Kete poezi e shkroi Fan Noli dhe poezia quhet Syrgyn vdekur.
9.llojet letrare që paraqiten në letersinë popullore artistike janë:balada peralla dhe tregimi.
10.Vepre “Shqiperia , çka qenë, ç’është, çdo te behet”Sami Frasheri
11.Ditari është tersia e shenimeve të përditshme a të kohpaskoshne , qe mbahen për ngjarje nga jeta personaleose kolektive,ditari mund te jetëedhe krijimi letrar artistik siç është ditari i Anna fank , sikur te isha djal Haki Stermillit
12.Letra është art I shkrmit shum I vjeter. Ka disa lloje te letrave si : letra personale , letra falemderimi, letra urimi, letra ngushlluese, letra ankese dhe letra publike.
13.Autori I poezis “Vaje”është Cajupi dhe kjo eshte vjersh lirike elegjike 14.Autoret e ktyre veprave janë:
Malsorja-Nazmi Rramani
Sarajet e bardha – Vehbi Kika
Nita – Josip Rela
Robinson Kruzo-Daniel Defo
Zogu she kulla-Rrahman Deda
15.Cajupi te vargjet e poezisë “Dashuria” ka perdorur figuren stilistike te krahasimit
Ballen si diell, faqet si mollë
Goja jote e gjat e gjatë mesi yt I hollë
sitë si shegë , dhembet si thelpinj
buzet si berbuqe, sytë si geshtenj
Bie nga shkembi e nuk rritet
Bie ne ujë e nuk mbytet
Tridhjetë shokë me një gropë
Shprehjet e mesiperme janë: gjëegjëz
17.o,o gjumi po vjen me t’marrë
rrite djalin si lule bor
lumja unë po flen djali ?
vin shoket,thrrasin te gardhi
tanë me çanta tbukra n’dor
hajde thonë me neve n’shkollë
Vargjet e ksaj kenge te mesiperme janë ninulla ose keng te djepit nga letersia popullore
18.Dielli ndegjonte si ndegjon prindi I lumtur femiun e dashur , qeshej I kënaqun dhe I skuqun perëndonte.
Ne fjalin e mesiperme është perdorur figura stilistike e personalifikimit.
19.Në fushë pa zot e gjithë pa zot e gjithe bota kullot.
Ne fjalin e mesiperme eshte perdorur figura stilistike poetike e metafores.
20.Amanet mori moter pse po kane
zemren dysh, mori moter, pse ma dan
qe nand vjet qi trupi a t’u m’u kall
Gjergji yt tjeter pushim nuk ka
veq si gjethi i ahit n’log t’shullonit
Kjo poezi eshte poezi epike.
21. Balada eshte keng epiko lirike.
22.Te gjithe krijimet letrare ne vargje quhen me nje emer te perbashket poezi.
23.Autori I poezis “Ti Shqiperi me ep nder” eshte poeti yn kombetar Naim Frasheri.Kjo vjersh eshte marur nga poema e famshme Bageti e Bujqesi.
24.Ne tekstin Plaku I mencur ngjarjet nuk jane te verteta jane fantastike,prandaj ky tekst eshte perrall.
25 Autori I tregimit “Akili qane per shokun e tij”eshte Homeri, ky tregim eshte marrur nga poema e njohur “Juada”Homeri ka jetuar gjat viteve te 850 para eres sone.
26. tregimi I Marin barletit “Skenderbeu u flet ushtarve” eshte tekst shpjegues.
27.Nje liber qe flet per jeten dhe vepren e njerzve te shquar quhet biografi.Keto libra mund te shkruhen edhe nga njerez te zakonshem qe kane jetuar prane ketyre njerzve te shquar , por kur shkruhen nga shkrimtare te medhenj libri eshte I nje cilsie me te larte artistike.
28.reportazhi eshte nje lloj shkrimi ku autori I pasqyron njerzit ngjarjet dhe cilesite ne castin kur shihen. Reportazhi dallon shum nga roman ,novela e tij etj,sepse ketu ngjarja paraqitet me shume saktesi dhe pershkrimet jane reale , nuk ka trillime.
29.Ezop la Fonten (francez)njihet si nje nga fabulistet e medhenj te botes . Ne gjuhen shqipe fabulat e tij I ka perkthyer me mjeshtri A.Z.Cajupi .
30Ali Podrimja kete poezi ja kushton birit te tij Lumit.Poezia eshte shkruar ne periudhen e rilindjes kombetare shqiptare.
31.Autori i tregimit “Gjahu I malsoreve” eshte Konstandin Kristoforidhi dhe eshte shkruar ne periudhene rilindjes kombetare shqiptare .
32.Fabulat jane rrefime te shkurtera ne proze ose ne vargje . Personazhet e tyre jane pothuajse githmon kafshe me shpeze.Por qellimi i krijimit te tyre eshte te mesazhi qe ato japin :mesazhet e tyre lidhen drejteperdrejt me maredhenie dhe problemet ne jeten e perditshme.
33.Alegori quajm ate figur letrare , me anen e se ciles tregojme nje mendim tjeter nga kuptimi I vertet qe kane fjalet.Alegoria eshte figura kryesore e fabules. Po alegori nuk ka fabul.Ajo qendron fshehur ne fabul dhe zbulohet en fund me anen e moralizimit qe eshte qellimi kryesor I fabules.
34 Hiperbola eshte figur letrare qe nje send ose dukuri e jep teper te zmadhuar e kunderta e hiperboles eshte Litota.
35.Krahasimi eshte figur letrare qe na jep nje send ose nje dukuri te krahasuar me nje tjeter.Ndersa epiteti eshte mbiemri cilsor I perdorur me kuptim te figurshem.
36.Elena (1828-1888)e njohur si Dora Distria, eshte shkrimtare dhe publiciste rumune me prejardhje shqiptare e cila dha nje kontribut te cmueshem per afirmimin e popullit shqiptar ,ishte perkrahse e levizjes kombetare dhe mbeshteti luften per pavarsi dhe zhvillim arsimor kulturor te shqiptareve.
37.Gojdhanat e mevonshem tregojn se Prometeu nuk u dha njerzve vetem zjarrin, por u dha dije ,ua mesoi bujesin , zejtarine ,ndertimin e anijeve, shkrimin etj.
38.Motivi kryesor I drames “Zhvarrimi” I Pjeter Bogdanit “te” teki dervishit edhte akti c’njerzor i ushtareve te perandoris osmane qe ben zhvarrosjen e Pjeter Bogdanit dhe kufomen e tij ia hodhen ne rruge qenve.
39.Autori I ktyre veprave : “ pelegrimi I ronuar” “ vjen njeriu i cuditshem” “komisari Memo” “njeriu me top” eshte Dritero Agolli.
40.Midhot Frasheri eshte I biri i Naim Frasherit dhe nip I Naim Frasherit dhe Abdyl Frasherit.
41.Marko Bocari (1790-1883)eshte luftar Suliot I kohes se Ali Pash Tepelenes . Luftoi me arme ne dore per clirimin e Greqis kunder roberis osmane dhe u vra ne Karpenis.Maroko Bocari nga deshprimi I madh qe nuk luftoi per Shqiperi dhe se nuk u clirua Shqiperia nga roberia osmane thote se “une nuk jam me trim I kombit tim”.
42.Lahuta e Malsis u botua pjes pjes qe nga viti 1905 ndersa e plote eshte botuar ne vitin 1937.
43.Personalet historike qe e kane ngritur flamurin jane :Skenderbeu dhe Ismail Qemali ne poezin e nolit “hymni I flamurit”.
44.Revisten e nohur te kohes Albania e botoi Faik Konjica.
45.Shkrimtaret e letersise sone qe shkruan poezi per gjuhen shqipe jane: Naim Frasheri, Sami Frasheri, Ndre Mjeda, Gjergj Fishta, Ismail Kadare, Mitrush Kuteli etj.
46.Veprat me te njohura te Ismail Kadare jane : “gjenerali I ushtrise se vdekur” , “shekulli im”, “kronike ne gure” “motive me diell” “keshtjella” “ dimri I madh” “koncert ne fund te dimrit” “dosja” “ftese ne studia” “polloti I endrrave” “pri I thyer” etj.
47. Poema e Xhorxh Gordon Bajronit quhet “Shtegtimi I Cajld Haroldit” eshte nje rrefim epiko lirik e satirik kjo veper letrare ka 4455 vargje qe I beri jehon te madhe ne letersin botrore.
48.vepra me e nohur e Pjeter Bogdanit eshte “ceta e profeteve” e botuar ne Padove te Italise me 1685.
49. Vepra e njohur botrore “Don Kishoti I Mances” eshte veper e Migel de Sarvantesit (1547-1616)
50.Shkrimtari I madh shqiptrar Ismail Kadare e perktheu romanin “plaku dhe deti” te Ernest Heminguesit ne vitin 1963.
1.Gjuha jone e sotme letrare eshte formuar nga dy dialekte kryesore te gjuhesh shqipe.
2.Gjuha jone e sotme ka dy dialekte ne gjuhen shqipe ato jane: gegerishtja dhe toskerishtja.
3.Dokumenti I pare I shipes eshte “Formula e pagezimit”.
4.Dokumenti i pare eshte “Formula e pagezimit” kjo eshte e shkruar ne vitin 1462.
5.Libri i pare i botuar eshte “Meshari”I Gjon Buzukut eshte shkruar ne alfabetin latin te tipit gjysem gotik.
6.Libri I pare I shkruar ne gjuhen shqipe eshte “Meshari”I Gjon Buzukut dhe eshte botuar ne vitin 1555.
7.Abetarja e gjuhes shqipe, e cila sherben si mjet i perhapjes se shkrimit te gjuhes shqipe,e shkruar nga Konstandin Kristoforidhi u botua me vitin 1872.
8.Kongresi I Dreteshkrimit te Gjuhes Shqipe u mbajt me vitin 1972.
9.Vepra”Gramatika e gjuhes shqipe”e Konstandin Kristoforidhit u botua me 1882.
10.Kongresi I Drejteshkrimit te Gjuhes Shqipe ku u perfaqesuan gjeresisht forcat shkencore,te arsimit dhe kultures shqiptare u majt ne Tirane.
11.Kryevepra e Konstandin Kristoforidhit “Fjalori i gjuhes shqipe”u botua me 1904.
12.Ne Bukuresht te Rumanis botohet gramatika e Sami Frasherit”Shkronjetore e gjuhesh shqipe” kjou botua me vitin 1886.
13.Ne vitin 1972 perdoren te gjitha instutacionet shkollore botuese.
14.Dega e cila merret me ceshtjen e studimit te fjaloreve, e cila ze fill me “Fjalorin latinisht-shqip”te Frang Bardhit(1635) quhet Leksikografi.
“Formulen e pagezimit” te shkruar nga kryepeshkopi I Durresit Pal Engjelli e zbuloi historiani rumun Nikolla Jorga me 1915.
15.”Formula e pagezimit”eshte shkruar ne dialektin e gegerishtes.
16.Gjate udhetimit per ne Palestine,ne bregdetin shqiptar ndermjet Tivarit e Ulqinit nja kalores gjerman shenon disa fjale shqipe,te cilat I nevojiteshin per nevojat e tij gjate udhetimit.Ky eshte fjalorethi I Arnold Van Harfit.
17.Bashtinglloret:Q,GJ,NJ jane mesgjuhore.
18.bashtinglloret:B,D,DH,G,GJ,V,X,XH,Z,ZH, jane te zeshme.
19.Basgtinglloret :R dhe RR jane bashtingllore dridhese.
20.Bashtinglloret:P,T,TH,K,Q,F,C,S,SH,H, jane te pazeshme.
21.Teksti shqip I dokumentit te trete te shqipes se shkruar eshte “Ungjilli I Pashkeve” I cili ka dy faqe.Ne faqen A eshte nje pershkrim I vjershave 62 deri 66 te kreut XXVII
te Ungjillit te Shen Mateut. Ne faqen B, mbas notave muzikore te nje kenge te pashkeve eshte perkthimi shqip. a) Me alfabetin Grek. dhe b) Toskerishte.
22.pjeset e ligjerates te kesaj fjalie jane:Dielli shkelqen per te gjithe. (emer) (folje)(parafjal)(nyje)(peremer).
23.Folja ne fjalin”Ne kemi mjaft kohe per te lexuar”eshte ne formen e pashtjelluar te paskajores.
24.Folja ne fjaline”Duke ardhur rruges,takova disa shoke” eshte perdorur ne formen e pashtjelluar te percjellores.
25.Fisniku cdo dite ngrihej heret ne mengjes, I lante syte, hante mengjes, e merrte canten dhe nisej ne shkolle.
Foljet e sipershenuar jane perdorur ne kohen e pakryer.
26.Te gjitheve u punofte fati,po edhe mua mos me harrofte!
Foljet e nenvizuara jane ne menyren deshirore.
27.Fjalia “Liza punonte ne biblioteke ” folja eshte perdorur ne kohen e pakryer.
28.Fjalia “Po te mos ishim kompakt, nuk do te fitonim kurre” folja e nenvizuar eshte ne menyren kushtore.
29.Fjalia “Diten punojme,naten pushojme” emrat e ketyre jane ne rasen kallxore.
30.Fjalia e nenvizuar “A kishte ardhur heret ne mengjes” jane ne kohen e kryer e plote( mese e kryer ).
31.Folja ne fjaline e e nenvizuar “Migjeni udhetonte cdo dite nga qyteti ne fshat” eshte ne kohen e pakryer (inperfekti).
32.keto jane perdorur ne menyrat:Te lexoj (lidhore),duke lexuar (percjellore),lexofsha(deshirore),lexova (deftore).
33.Me fjalen “leksik” kuptojme teresine e fjaleve te nje gjuhe.
34.Gjuhe-linguiste(sinonime),diten-naten(antonime),vere (stine),vere (pije) (homonime).
35.Keto gjendet ne numrin:a)”skembimi I mendimeve”(shqyrtimi,kundershtimii qendrimeve),b) “argumentimi”(te vertetuarit e se vertetes,saktesise),c)
“kontrasti”(kundershtimi,mosperputhjee cilesive),d) “dramatike”(plote peripeci,tronditese).
36.a)”Antonime” fjale me kuptim te kundert,b)”arkaizma” fjale te vjetruara. c)”anakologji” ngjajshmeri,perputhje, d)”analiza”shkoqitje,shkeputje ne pjese perberese.
37.Antonime:cilet-mbyllet,I gjere-I ngushte,rini-pleqeri,afer-larg,I holle-I ngushte.
38.Homonimet jane fjale qe shkruhen dhe shqiptohen njesoj, mirepo kane domethenje te ndryshme.
39.Antonimet jane fjale qe kane kuptim te kundert.
40.Fjalet:Varferi-samje,shikoj-veshtroj,bisedoj-kuvendoj,ne mardhenie te ndersjellet antominike.
41. “Kush ka vdek per atdhe nuk ka vdeke,por kale” “Me mire te dijsh se te keshe” “Punen e sotme mos e lere per neser” “Miku me I mire ne dite te veshtira” shkprehjet
e shenuara jane fjale te urta(povebra).
42.Fjalia “Peri, ku eshte I holle atje kerputet” kjo fjali eshte e varur vendore.
43.Fjalia “Fjalen e mire, ku ta gjesh merre” kjo fjali eshte e varur vendore.
44.Rasat e emrave:
“Mesuesin e pashe para oborrit te shkolles”eshte ne rasen kallxore,
“Detyra e mesuesit eshte e shenjte” kjo eshte ne rasen gjino
“Prej mesuesit mesojme shume gjera” kjo eshte ne rasen rrjedhore.
“Mesuesit I dhame nje dhurate” kjo eshte ne rasen dhanore.
45.Fjalia e nenviziar “Kur gjendej vetem te mulliri, ia thoshte ndonje kenge te vjeter” eshte fjali kohore.
46. a)Lokal-vendor,
b)diskret-jo I merzitshem,jo I bezdisur,jo I permbajtur,
c)elokuent-gojetar,ai qe flet bukur, d)kreativ-krijues.
47.a)T’i bejme syte kater-T’i hapim syte,
b)Veri gishtin kokes-Mendo,
c)Mos ia qani hallin-Mos e ankoni,
d)Nuk futen te gjithe njerezit ne nje thes-Nuk barazohet te gjithe njerezit. Shembujt e paraqitur jane Frazeologjizma.
48.Format e shprehurit gazetares jane:Lajmi,reportazhi dhe revista.
49. “Besa e shqiptarit si purteka e arit” “Ai qr nderton me djerse,mbron me gjake” “Liria fitohet dhe nuk dhurohet” “Ai qe punon, fiton” “Sa te rrosh,do te meshosh” fjalet e shenuara jane fjale te urta (proverba).
50.Format e te shprehurit gazetares jane 5 ato jane:kush?cka?ku?kur?pse?.
51. “Kallinjte e gjelber lekundeshin ngadal perpara syve te tij” ketu eshte perdorur rrethanori i menyres.